Σταυρό ή Ανάσταση; ή και τά δύο…;

Νέα Μονή της Χίου.Ψηφιδωτό του 11ου αιώνα.
Μετά την πρόσφατη συντήρηση του μνημείου. Αρχείο Δ.Κάτσουρα



Χωρίς Σταυρό, δεν Βλέπουμε Ανάσταση…!


Η περίοδος πριν το Πάσχα αλλά και η πασχαλινή είναι στον τόπο μας πλούσια σε αναφορές, συμβολισμούς, παραδόσεις και έθιμα της λαϊκής, όπως λέμε, ευσέβειας.
Άλλα απ’ αυτά είναι απλοϊκά, άλλα βαθύτερα και πιο ενδιαφέροντα για όποιον αναζητά και σ αυτά κάτι περισσότερο μέσα στη γενικότερη αφασία της εποχής, και πολλά απ’ αυτά ικανά απλά να δώσουν ένα άλλο χρώμα, μια άλλη πινελιά στην καθημερινή μονοτονία. Εξαρτάται τι κουβαλάει κανείς, τι ψάχνει, τι χρειάζεται και τι μπορεί να προσλάβει και να οικειοποιηθεί.

Δύο κυρίαρχες αναφορές στην παράδοση όλων αυτών των ημερών είναι από τη μια ο σταυρός και από την άλλη η ανάσταση. Ο σταυρός συμβολίζει τον αγώνα, την προσφορά και το δόσιμο, την θυσία, την υπέρβαση, την εκούσια αυτοπαραίτηση από την ιδιοτέλειά μας, την αγάπη αλλά από την άλλη όχθη και την κακία, την τιμωρία, το μίσος, την εκδίκηση, τον θάνατο.
Η Ανάσταση συμβολίζει την νίκη της ζωής επί του θανάτου, την αναγέννηση, την ανακαίνιση, την ελπίδα, την χαρά, το πέρασμα στην απέναντι όχθη από την φθορά και την απόγνωση.

Ίσως, όμως,το πιο ενδιαφέρον αυτών των δύο πόλων είναι η σχέση μεταξύ τους.
Η Ανάσταση προϋποθέτει τον Σταυρό και ο εκούσιος σταυρός οδηγεί στην ανάσταση!
Η λύπη του σταυρού είναι ο σπόρος που κυοφορεί την χαρά της ανάστασης.
Η οδύνη του σταυρού οδηγεί στην χαρά και την ηδονή του θριάμβου της ζωής επί του θανάτου.
Και εκτός από την σχέση, μεταξύ αυτών των δύο, υπάρχει και ο συνδυασμός τους που δημιουργεί μια παράδοξη μίξη, ένα συγκερασμό που στην ορθόδοξη παράδοση λέγεται χαρμολύπη.
Όλα εμπεριέχουν και οδύνη και ηδονή.
Σε όλα είναι ωφέλιμο όταν βιώνουμε το ένα να προσβλέπουμε στο άλλο και όταν απολαμβάνουμε το ένα να μη ξεχνάμε το άλλο. Αυτός ο σταυροαναστάσιμος προσανατολισμός, αυτό το πρίσμα για να βλέπουμε τα πράγματα, μας κάνει πιο ανθρώπινους, περισσότερο σκεπτόμενους και ίσως περισσότερο «ρεαλιστές», χωρίς όμως στοιχεία κυνισμού και υπεροψίας.
Αν τώρα θα θέλαμε να επιχειρήσουμε μια μεταφορά στην δική μας καθημερινότητα κάποιων από τα, κατά την ταπεινή μας γνώμη, ενδιαφέροντα νοήματα και μηνύματα αυτής της παράδοσης και φιλοσοφίας ενδεικτικά και επικαιροποιημένα θα αναφέραμε και θα θυμόμασταν τα εξής:
α) Σάββατο πριν το Πάθος. Το παιγνίδι που παίζεται πίσω και πάνω στις πλάτες του λαού από τους ηγέτες και άρχοντές του που είναι «ικανοί» με την ψυχολογία του βάθους (βλέπε στο σήμερα την σύγχρονη προπαγάνδα, τα περιβόητα Μ.Μ.Ε. κ.ο.κ.) να τον μετατρέπουν σε αγόμενο και φερόμενο όχλο, ακόμη και να δια στρέφουν, λιγότερο η περισσότερο, τα γνήσια αισθήματά του και την στάση του, ώστε σχετικά εύκολα να πηγαίνει από το «ωσαννά, ευλογημένος ο ερχόμενος» (επιδοκιμασία κ ενθουσιασμός) στο «άρον άρον σταύρωσον» (αποδοκιμασία και καταδίκη) ορθών η λανθασμένων επιλογών και προτιμήσεών του.
β) Παρακαταθήκη πριν το σταυρό. Η διαφορά αυτών που θέλουν να ασχολούνται με τα κοινά και την διοίκηση θα πρέπει να διαφέρει απ’ αυτούς που τότε, και σήμερα εν πολλοίς, τον κυβερνούν εξουσιαστικά και στην ουσία καταδυναστεύοντάς τον. Ενώ εκείνοι κατεξουσιάζουν, εσείς, έλεγε στους μαθητές του ο Χριστός, δεν πρέπει να τους μιμηθείτε, αλλά αυτός που από σας θέλει να είναι πρώτος, πρέπει να είναι σαν τον τελευταίο και να ενεργείτε και να εργάζεστε σαν διάκονοι και υπηρέτες του λαού και όχι σαν αφέντες του, που πιστεύουν, ακόμη κι αν δεν το ομολογούν, ότι ο λαός υπάρχει μόνο για να τους υπηρετεί.
γ) Επί του σταυρού. Αν είσαι, του έλεγε οι συσταυρωθείς ληστής, αυτό που λένε για σένα οι δικοί σου οπαδοί, τότε γιατί δεν κατεβαίνεις από τον σταυρό και να τους συντρίψεις όλους. Η έμπρακτη απάντηση του σταυρωμένου ήταν η επιβεβαίωση ότι ο σταυρός της προσφοράς και της θυσίας δεν είναι εξαναγκαστικός αλλά εκούσιος, θεληματικός και γι αυτό δεν εγκαταλείπεται για εύκολες λύσεις επιβολής πού μέχρι σήμερα δεν έλυσαν τα προβλήματα του ανθρώπου. Η λύση και η λύτρωση έρχεται από την προσφορά, την εθελούσια θυσία μας για το σύνολο και τον καθένα συνάμα, από την συνειδητοποιημένη στάση μας απέναντι στην αξία του ανθρώπου και της ζωής και ούτε καν από την ξερή εκτέλεση του καθήκοντος και του χρέους. Μεγαλύτερη αξία και από το θαύμα έχει η συνειδητή και ελεύθερη επιλογή μας να ακολουθήσουμε και να εργαστούμε για κάτι που πιστεύουμε, αν είναι μάλιστα δυνατόν και χωρίς καμία προσδοκία ανταπόδοσης (ανιδιοτέλεια). Και:
δ) Η Ανάσταση. Δεν ήταν, δεν είναι ζήτημα ατομικής νίκης και θριάμβου. Είναι άγγελος-εξάγγελος, κοινής νίκης και κοινού θριάμβου της φύσης μας, του γένους μας ως ανθρώπων. Είναι συν-ανάστασις όλων και μετοχή σ αυτή την χαρά όσων εργάστηκαν από την πρώτη ώρα έως και την δωδέκατη, αρκεί να κράτησαν τα συμφωνημένα της δουλειάς και του αγώνα, χωρίς καμία διάκριση γιατί η συμμετοχή, η συνείδηση και η προσφορά παίζουν τον πρώτο ρόλο και όχι οι μικρόψυχοι ανταγωνισμοί και οι προσωπικές φιλοδοξίες. Και η καινούργια ζωή είναι απαλλαγμένη από συμβατικότητες άλλα το ίδιο αληθινή, με ανάδειξη του προσώπου και όχι της μαζικότητας η ατομικότητας, άλλα της προσωπικής μέθεξης και της συμμετοχής.

Και βέβαια πάντα είναι επίκαιρη και ενδιαφέρουσα η επισήμανση του Λειβαδίτη:

«Και όταν δεν πεθαίνει ο ένας για τον άλλο
Είμαστε κιόλας νεκροί!»


Μια υφέρπουσα πολιτική ματιά στα σταυροαναστάσιμα της παράδοσης και της ζωής από έναν «θεολόγο» της ‘Κίνησης’.

Δ.Ι.Κ.