Για το Δίολκο που χάνεται

Αναδημοσιεύουμε την ανάρτηση του ιστολογίου http://ermisaggelioforos.blogspot.com/2011/12/blog-post_225.html

Αν και τυπικά το μνημείο δεν ανήκει στο δικό μας Δήμο, δεν μπορούμε να μένουμε αδιάφοροι μπροστά στην καταστροφή της ιστορικής μας κληρονομιάς.

Σε «υποβοηθούμενη κατεδάφιση» εδώ και δεκαετίες το μνημείο

(επιμέλεια ΚΑΛΛΙΟΠΕΙΑ)

Θεωρείται ότι ήταν γύρω στο 600 π.Χ., όταν ο Περίανδρος, τύραννος της Κορίνθου, κατασκεύασε τον Δίολκο. Ο πλακόστρωτος δρόμος επέτρεπε στα πλοία να μεταφέρονται ανάμεσα στον Κορινθιακό και τον Σαρωνικό, και στους Κορίνθιους να αποκτούν χρήμα και ισχύ από τη διίσθμιση. Όμως η σύγχρονη ιστορία του Δίολκου είναι απίστευτη..

Το αρχικό του τμήμα στην Ποσειδωνία, ήταν ένας πανέμορφος χερσαίος διάδρομος όταν ήρθε ξανά στο φως με τις ανασκαφές του αρχαιολόγου Νίκου Βερδελή, στα τέλη της δεκαετίας του ’50. Σήμερα, έχει μετατραπεί σε ένα ενάλιο ερείπιο.

Η σύγχρονη ιστορία του Δίολκου ξεπερνά κάθε φαντασία. Επί δεκαετίες, δεν έγινε ούτε μια απόπειρα να διαφυλαχθεί το μνημείο από τη βίαιη καταπόνηση που αντιπροσωπεύει σχεδόν κάθε διέλευση πλοίου ή ταχύπλοου από τη Διώρυγα…

Η διάβρωση έχει πια περάσει σαν λαίλαπα πάνω από ένα μεγάλο τμήμα του μνημείου. Οι κυματισμοί και τα απόνερα των πλοίων εξακολουθούν να ταλαιπωρούν βάναυσα το ήδη βυθισμένο και να διαβρώνουν το «υγιές» τμήμα του μνημείου, πλάι σε κάποιες περιορισμένες και προσωρινές επεμβάσεις που εδέησε να κάνει το Υπουργείο Πολιτισμού, κι αυτό για να καλύψει τις δεκαετίες καταστροφής που το ίδιο είχε επιτρέψει εκχωρώντας το ρόλο του «προστάτη» στην εταιρία της Διώρυγας

Μια διεθνής έκκληση για τη διάσωση και αναστήλωση του Δίολκου έχει ήδη βρει υποστηρικτές από 121 διαφορετικές χώρες του κόσμου.

Μπορείτε να υπογράψετε στο http://www.thepetitionsite.com/takeaction/870477005

Γνωριμία με το μνημείο

Οι υπάρχουσες αναφορές για υπερισθμίσεις, ξεκινούν από το 428 π.Χ., όπου ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι οι Σπαρτιάτες πέρασαν στόλο από τον Κορινθιακό «ες την προς Αθήναις θάλασσα». Φαίνεται ότι οι αρχαίοι συγγραφείς θεωρούσαν δεδομένη την ύπαρξη του Δίολκου, όποια μορφή και αν είχε. Τουλάχιστον σε όσα κείμενα έχουν σωθεί, δεν υπάρχουν πληροφορίες για τον τρόπο κατασκευής ή τη λειτουργία του.Οι ανασκαφές, που έγιναν στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’50 από τον αρχαιολόγο Νίκο Βερδελή, έφεραν στο φως έναν λιθόστρωτο δρόμο με πλάτος από 3,5 έως σχεδόν 6 μέτρα. Η ακριβής διαδρομή του δεν είναι γνωστή. Ο Στράβων αναφέρει ότι κατέληγε στον Σχοινούντα, το σημερινό Καλαμάκι.

Στη διαπιστωμένη διαδρομή του, κοντά στον Κορινθιακό, ο Δίολκος προχωρούσε με μεγαλόπρεπες στροφές ακολουθώντας τη διαμόρφωση του εδάφους – γι’ αυτό και έχουν βρεθεί τμήματά του τόσο στην Πελοπόννησο όσο και στη Στερεά. Ιδίως στην Στερεά, είναι έντονες οι αυλακώσεις από τις ρόδες των «ολκών», των οχημάτων πάνω στα οποία μεταφέρονταν τα πλοία. Υπάρχει και ένα τμήμα με λαξευμένες τροχιές. Ο Δίολκος αποτελεί έναν πρόδρομο του σιδηρόδρομου, ίσως τον αρχαιότερο γνωστό τροχιόδρομο του κόσμου.

Ξενάγηση στο μνημείο

(Οι φωτογραφίες του 1960 είναι της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρίας)

Η κυρίως πορεία του Δίολκου είχε από την αρχαιότητα δεχθεί μία προσθήκη ενός ορθογώνιου δαπέδου, με τοιχία στις τρεις πλευρές του. Δοκιμαστικές τομές έδειξαν, όπως αναφέρει ο Νίκος Βερδελής, ότι η παλαιότερη πορεία του Δίολκου συνέχιζε κάτω από τη δομή αυτή. Τα εγχάρακτα γράμματα του παλαιού κορινθιακού αλφαβήτου που βρίσκονται χαραγμένα σε αρκετούς κυβόλιθους, απαντώνται συχνότερα στα αρχικά μέτρα του μνημείου. Σχεδιάγραμμα της διαπιστωμένης διαδρομής του Δίολκου, από τον κ. Walter Werner. Τα διαφορετικά γράμματα με τα οποία ο Γερμανός ένθερμος ερευνητής του Δίολκου χαρακτηρίζει διαφορετικά μέρη του αρχικού τμήματος του μνημείου αφορούν διαφορετικές καταστάσεις διατάραξης την εποχή που έγινε το σχέδιο. Ο Walter Werner έχει κάνει και λεπτομερείς αποτυπώσεις του (δυστυχώς ήδη διαταραγμένου) αρχικού τμήματος του Δίολκου. Μία εκτεταμένη πλατφόρμα πριν από την κυρίως πορεία του Δίολκου. Το δάπεδο αυτό ήταν ένα από τα σημεία του μνημείου που ήταν ορατά πριν από την ανασκαφή. Ο H. N. Fowler (1932, Corinth and the Corinthia) αναφέρει ότι εκτεινόταν σε πλάτος σαράντα περίπου μέτρων. Ένας κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος που αφέθηκε να ρημάξει μέσα από μελέτες-φούσκα (1984, 1987, 1997) που υποτίθεται ότι θα έφτιαχναν όλη τη Διώρυγα… Κυνηγώντας χρηματοδοτήσεις για μελέτες που οι ίδιοι είχαν σχεδιάσει ως απάτες, οι «υπεύθυνοι» της Διώρυγας (Υπουργείο Οικονομικών, διάφοροι επιφανείς εγκάθετοι και τοπική αυτοδιοίκηση) όλως τυχαίως… «ξέχασαν» να διαφυλάξουν τον διαμελιζόμενο Δίολκο. Το Υπουργείο Πολιτισμού κάλυπτε τα πάντα!!! Η βίαιη καταπόνηση έχει διαλύσει μεγάλο μέρος ενός μοναδικού αρχαιολογικού χώρου, μαζί με το μνημείο που είχε επάνω του! Σε καταγγελίες προς το γραφείο του τότε Πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή το 2006, το ΥΠΠΟ απαντά «αρμοδίως» ότι οι κυματισμοί είχαν αρχίσει «πλέον» να διαβρώνουν το υπόστρωμα του μνημείου! Η φωτογραφία φυσικά…. δεν ήταν του ΥΠΠΟ… Το τμήμα του Δίολκου στα ανατολικά του δρόμου προς τη βυθιζόμενη γέφυρα. Εδώ, σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Βερδελής, μετά από μια διακοπή 15 μέτρων, τα ίχνη του Δίολκου επανευρίσκοντο στο (τότε) χείλος της Διώρυγας… Δηλαδή η διάβρωση αφέθηκε να εξαφανίσει 15 ολόκληρα μέτρα εδάφους χωρίς την παραμικρή ενέργεια! Η πλήρης αδιαφορία για το μνημείο οδήγησε σε καταστροφές ακόμα και στο τμήμα της Σχολής Μηχανικού που δεν κινδυνεύει από τη θαλάσσια διάβρωση. Η διπλή σειρά λίθων που έχει τόσο ενδιαφέρον για τους μελετητές της αρχαίας τεχνικής, έχει υποστεί διατάραξη από κάποιο μηχανικό μέσο… Δύο ακόμα εικόνες από το τμήμα της Σχολής Μηχανικού. Μεγαλειώδης στην απλότητά του και ταυτόχρονα αινιγματικός, ο Δίολκος είναι ένα μνημείο που έχει υποστεί τα πάνδεινα στη σύγχρονη εποχή. Φθάνει πια!! Ένα μεγάλο «γιατί;» Ποιος θα πίστευε ότι ένα τέτοιο μνημείο παγκόσμιας απήχησης, που άντεξε πάνω από δυόμισι χιλιάδες χρόνια για να φθάσει ως εμάς, δε θα είχε διαφυλαχθεί σαν κόρη οφθαλμού, αλλά θα είχε ρημάξει σε τέτοιο απίστευτο βαθμό. Κι όμως, αυτό συνέβη. Αν και έγγραφα τριάντα χρόνων (από την αρχή της ανασκαφής, το 1956, έως περίπου το 1986) έχουν «εξαφανιστεί» από τα αρχεία της «αρμόδιας» Εφορείας Αρχαιοτήτων όπως και των κεντρικών Υπηρεσιών του ΥΠΠΟ, φαίνεται ότι το Υπουργείο Πολιτισμού δεν έθεσε ποτέ την εταιρία της Διώρυγας προ των ευθυνών της για την κατακρήμνιση του μνημείου. Όχι μόνο, αλλά το 1985, με το μνημείο ήδη σε κακά χάλια από τη διάβρωση, κλιμάκιο του Υπουργείου Πολιτισμού έσπευσε στη Διώρυγα, απαλλάσσοντας μυστηριωδώς την ήδη από πενταετίας κρατική εταιρία από όρο που το ίδιο υποτίθεται ότι της είχε επιβάλει για κάποια μελέτη σχετική με το μνημείο. Οι Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού, δηλαδή ακριβώς οι φορείς που ήταν υπεύθυνοι για τη φροντίδα του μνημείου, στάθηκαν εξίσου καθοριστικές με τους «ενεργητικούς» καταστροφείς του. Αντί να αναχαιτίζουν τη διάβρωση, ασχολούνταν με το να αναχαιτίζουν το ενδιαφέρον των ευαίσθητων πολιτών για το μνημείο. Αντί να δίνουν μάχες για τη σωτηρία του Δίολκου, έδιναν μάχες για να σώσουν τα προσχήματα, παρέχοντας απίθανης φαιδρότητας πληροφορίες σε ευαίσθητους πολίτες, δημοσιογράφους, μέλη του Κοινοβουλίου, Δικαστικές Αρχές –ακόμη και προς τον Πρωθυπουργό!!! … και κάποιες απαντήσεις! Μετά από έρευνες πολλών ετών ήρθαν πρόσφατα (2011) στο φως στοιχεία για μια σειρά από πολυσχιδείς απάτες που αποκρύπονταν τόσο από τη Διώρυγα, όσο και από το ΥΠΠΟ αλλά και από την πολλαπλά εμπλεκόμενη τοπική αυτοδιοίκηση. Πράγματι, από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, η προστασία του Δίολκου είχε συνδεθεί με μια σειρά από μελέτες της εταιρίας της Διώρυγας που είχε σχεδιάσει να γκρεμίσει ό,τι απέμενε από τους αρχικούς χαμηλούς κρηπιδότοιχους του καναλιού και να τους αντικαταστήσει για να πετύχει μια διαπλάτυνση και εκβάθυνση. Αυτή η ιδέα, που προωθήθηκε από τους ισχυρούς-επιτήδειους της Διώρυγας για χρηματοδότηση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με τον ισχυρισμό ότι ήθελαν να διατηρήσουν δήθεν τη ΔΙΩΡΥΓΑ ως μνημείο, συνοδεύτηκε από μια σειρά από μελέτες-φούσκες (1984, 1987, 1997), οι οποίες περιείχαν σοβαρότατες αυθαιρεσίες, ελλείψεις και τεχνικά προβλήματα. Όχι μόνο τα προβλήματα των μελετών αποσιωπήθηκαν, όχι μόνο οι μελέτες συνέχισαν να προωθούνται για χρηματοδότηση (και οι «αρμόδιοι», στους οποίους ανήκαν και ανώτεροι υπάλληλοι του Υπουργείου Οικονομικών, έκλαιγαν με κροκοδείλια δάκρυα γιατί δήθεν είχε π.χ. περάσει η προθεσμία για κάποια ευκαιρία χρηματοδότησης , αλλά η καθεμιά χρησιμοποιήθηκε ώστε να «εξυπηρετηθούν» νέες απάτες!!! Το Υπουργείο Πολιτισμού φαίνεται ότι είχε δώσει την άδεια να γίνουν ΟΛΑ ΑΥΤΑ, και είχε πιθανόν «αποσυρθεί» αφήνοντας στη Διώρυγα τον πλήρη έλεγχο τόσο για τη Διώρυγα την ίδια (ως δήθεν «μνημείο»!) αλλά και για τον Δίολκο, ο κηρυγμένος αρχαιολογικός χώρος του οποίου κυριολεκτικά ΔΕΣΠΟΖΕΙ στη μια άκρη του Καναλιού! Σε κάθε απόπειρα ελέγχου, χωρίς να αναφέρει ότι υπήρχε πολλαπλά παράνομη «συνεννόηση» με τους ισχυρούς επιτήδειους του καναλιού, το ΥΠΠΟ έδειχνε με πονηρία και αυταρέσκεια προς τη Διώρυγα ενώ ο Δίολκος διαμελιζόταν… Από ανεπαρκής ως σκοτεινή η στάση της τοπικής αυτοδιοίκησης, εξηγείται μεταξύ άλλων από τη διά νόμου συμμετοχή στο Διοικητικό Συμβούλιο της Διώρυγας δύο εκπροσώπων της. Ανώτεροι υπάλληλοι του Υπουργείου Οικονομικών (που εποπτεύει άμεσα στη Διώρυγα), εκπρόσωποι της Αυτοδιοίκησης και άλλοι επιφανείς διορισμένοι, μαζί με τους «δικούς τους» (και με συγγενείς ακόμα και στο Υπουργείο Πολιτισμού) θεωρούσαν τη Διώρυγα ως οικογενειακή τους επιχείρηση… Αν η χρυσή αγελάδα τους τσαλαπατούσε ένα αρχαίο μνημείο, τόσο το χειρότερο για το μνημείο! Μία καταγγελία προς τη Δικαιοσύνη, το 1999, οδήγησε σε περισσότερα ψέματα από τους «αρμόδιους» του ΥΠΠΟ. Στην ιδιωτικοποίηση της Διώρυγας, το 2001, το κράτος για άλλη μια φορά απαξίωσε ακόμη και να αναφέρει τον Δίολκο. Όταν ρωτήθηκαν, οι «αρμόδιοι» του ΥΠΠΟ είπαν ψέματα ότι είχαν πάρει μέτρα προστασίας για το μνημείο!!! Έτσι, για όσα χρόνια έμεινε (πριν τελικά η ιδιωτικοποίηση αποτύχει), η ιδιωτική εταιρία πήρε, μαζί με την εκμετάλλευση της Διώρυγας, το σιωπηρό «δικαίωμα» να συνεχίσει τη δρομολογημένη κατεδάφιση του πολύπαθου μνημείου. Όλα αυτά τα χρόνια, η διάβρωση συνεχιζόταν ανεμπόδιστη. Διάφορες υποκριτικές ενασχολήσεις του ΚΑΣ, όπως το 1988, το 2000 και το 2007, ήταν στην πραγματικότητα κεκαλυμμένα συμβόλαια θανάτου. Νέες καταγγελίες από τα τέλη του 2005 και μετά οδήγησαν σε περισσότερες ανοησίες τους αρμόδιους, όπως π.χ. στην υπόσχεση για μια «μελέτη» που άλλοτε εμφάνιζαν σαν μελέτη αναστήλωσης (και μάλιστα σε διπλό… ρόλο, είτε σαν δήθεν συνολική φροντίδα για το μνημείο είτε σαν αποκλειστικά «αρχαιολογική» δουλειά που όμως ΔΕΝ περιελάμβανε την προστασία από τη θάλασσα!!!) άλλοτε σαν μελέτη ανάδειξης (για να ταιριάζει με μια ψευτομελετούλα του 1989 που πρότεινε… παγκάκια για το σπαρασσόμενο μνημείο) και άλλοτε σαν μελέτη για προσωρινά μέτρα προστασίας (για να εμφανίσουν στον εισαγγελέα πως φρόντιζαν το αθώο θύμα τους!) Μετά ΚΑΙ από αυτό το φιάσκο, ήρθε η σειρά του επόμενου: ένα Σχέδιο Πλαίσιο (2007) όπου – για να καλυφθούν σύμφωνα με την πάγια τακτική οι πάντες – προτάθηκε η αναβίωση μιας υποτιθέμενης μελέτης που είχε κάνει το 1987 η Διώρυγα και που προέβλεπε (δήθεν!) μεταλλικά πετάσματα. Το Σχέδιο Πλαίσιο (που δεν ήταν παρά μια μισο-αρχινισμένη μελέτη που υποτίθεται ότι θα οδηγούσε σε προσωρινά μέτρα προστασίας) προέβλεπε επίσης να υπογραφεί Κοινή Υπουργική Απόφαση ώστε να εφαρμοστούν τα ΥΠΟΤΙΘΕΜΕΝΑ μεταλλικά πετάσματα του 1987. Κι ακόμα, θεωρούσε ότι έπρεπε να κηρυχθεί η Διώρυγα μνημείο (πιθανότατα για να «ταιριάζει» με τις απατεωνιές των αρχών του ‘80 τις οποίες είχε προφανώς προσυπογράψει το ΥΠΠΟ – στην ουσία επιτρέποντας την απίθανη σειρά από απάτες της Διώρυγας!!! Όταν κι αυτή η προσέγγιση αποδείχθηκε μια μπλόφα, το Υπουργείο «Πολιτισμού» (που είχε βρει τη «λύση» να δίνει μόνιμα ψευδείς περιγραφές για το μνημείο και τη διάβρωση), ήρθε για άλλη μια φορά σε συνεννόηση με κάποιους «ειδικούς». Εδώ και πάνω από έναν χρόνο, προφανώς για να πείσουν τον εισαγγελέα ότι η ζημιά είναι μηδαμινή αλλά και για να καλύψουν ίσως παλιότερες ψεύτικες «πραγματογνωμοσύνες», επαναλαμβάνουν ΑΝΟΙΧΤΑ το ψεύδος ότι τα αρχικά τμήματα του Δίολκου «θα» γίνουν «όπως παλιά!» Φαίνεται ότι οι «αρμόδιοι» έχουν βρει τη χρυσή συνταγή της εγκατάλειψης: να στήνουν τόσες ανοησίες, ώστε να εξασφαλίζουν ότι θα σκοντάψουν στη συνέχεια. Φυσικά, κάθε υπόσχεση δεν μπορεί πια να σημαίνει απολύτως τίποτα. Έτσι, μία μελέτη προστασίας από τη θάλασσα που το Υπουργείο Πολιτισμού αναγκάστηκε να «παραγγείλει» το 2010 μέσω του Υπουργείου Υποδομών, προς το παρόν δεν αποτελεί παρά μία συνέχεια στις πολυσχιδείς απάτες που οδήγησαν στη βαρύτατη –και συνεχιζόμενη - φθορά του Αρχαίου Δίολκου, όπως και στην προώθηση και συγκάλυψη δεκαετιών οικονομικού και αρχαιολογικού εγκλήματος! Θα αποκτήσει κάποιο νόημα μόνο ΟΤΑΝ και ΑΝ μεταφραστεί σε σοβαρή αλλά και μόνιμη προστασία για το πολύπαθο μνημείο. Για όποιον έχει βαρεθεί να ακούει τα ψέματα των «αρμόδιων», στο www.youtube.com/user/sofiagreek, ανεβαίνουν κάθε τόσο σύντομα βίντεο από την περιοχή του Δίολκου, όπου φαίνεται η πραγματική κατάσταση του μνημείου. Στην ίδια σελίδα υπάρχουν επίσης πληροφορίες και λινκ για εικόνες και στοιχεία. Η διεθνής έκκληση για την χωρίς άλλες καθυστερήσεις και υποκρισία Διάσωση και Αναστήλωση του Δίολκου έχει ήδη πάνω από 8.400 υπογραφές από 121 χώρες του κόσμου. http://www.thepetitionsite.com/takeaction/870/477/005/ 20 Δεκεμβρίου 2011 - Σοφία Λοβέρδου Δημοσιογράφος, μέλος ΕΣΠΗΤ sofia.athens@yahoo.com ΠΗΓΗ: η επιστολή εστάλη από την κα Σοφία Λοβέρδου