Η περίπτωση Πρέβεζα

Η αστοχία σχεδίασης και χωροθέτησης του λι­μανιού Πρέβεζας, η διερεύνηση ριζοσπαστι­κών λύσεων που θα άρουν τα προβλήματα α­πό την κατασκευή του, καθώς και ότι η κατά­σταση που βρίσκεται σήμερα το λιμάνι της Πρέβεζας δεν μπορεί να συνεχιστεί, είναι αναμφίβολα το κοινό συμπέ­ρασμα που προέκυψε από την ημερίδα που συνδιοργάνωσε το ΤΕΕ με το Τμήμα Ηπείρου και τη Ν.Ε. Πρέβεζας, πρόσφατα, στην Πρέβεζα με θέμα
«Νέα λιμάνια στα ι­στορικά κέντρα των πόλεων - Το λιμάνι της Πρέβεζας».

Αναδείχθηκε, ακόμη, η αναγκαιότητα διερεύνησης και μέσω του Μάστερ Πλαν που βρίσκεται σε εξέλιξη, της μεταφοράς του εμπορικού τμήματος του λιμανιού σε άλλη θέση, στα όρια του Δήμου, με στόχο να γίνει το λιμάνι χώ­ρος πολλαπλών δραστηριοτήτων, ενταγμένος στις λει­τουργίες της πόλης.
Ο νομάρχης, Βασίλης Ιωάννου, μίλησε για την α­νυπαρξία των έργων στο λιμάνι τα τελευταία χρόνια και είπε χαρακτηριστικά ότι από το φορέα διαχείρισης του λιμανιού δεν μπορεί να απουσιάζει η Αυτοδιοίκηση.
Για έλλειψη σχεδιασμού σε ό,τι αφορά το χώρο του λι­μανιού μίλησε ο δήμαρχος Πρέβεζας, Μιλτιάδης Κλά­πας, και επανέφερε το θέμα της διαχείρισης του χώρου με τη λειτουργία Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου, υ­πογραμμίζοντας ότι το «κλειδί» για την ανάπτυξη του λι­μανιού είναι η διαχείριση και ότι η ιδιωτικοποίηση του θα υπονομεύσει την ανάπτυξη της πόλης.
Ο πρύτανης του ΕΜΠ, Κώστας Μουτζούρης, μιλώντας για το θαλάσσιο μέτωπο της Πρέβε­ζας, τόνισε ότι σε μια εποχή που επαναξιολογούνται σε όλες τις πα­ραμέτρους τους οι αναπτυξιακές λειτουργίες λιμανιών και παραδοσιακών πόλεων, το λιμάνι θα πρέπει να ενταχθεί στη λογική της «πράσι­νης» πόλης, που τα τελευταία χρόνια τείνει να γίνει η Πρέβεζα.

Πρέβεζα : Ένα λιμάνι που ψάχνει να βρει την ταυτότητα του

Το μικρό αυτό λιμάνι της Μεσογείου, που κατά και­ρούς είχε διαδραματίσει κυρίαρχο ρόλο στην πε­ριοχή ως εμπορικό και επιβατικό λι­μάνι, σήμερα και μετά την τελευταία επέκταση του το 1970, ψάχνει να βρει την ταυτότητα του ανάμεσα στις τόσες χρήσεις και δραστηριό­τητες που αναπτύσσονται σε αυτό, τόνισε κηρύσσοντας την έναρξη της ημερίδας ο πρόεδρος του ΤΕΕ-ΤΗ, Γιώργος Ρεκατσίνας. Η ανά­πλαση του λιμανιού της Πρέβεζας πρέπει να γίνει στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013, να έχει δημόσιο χαρακτήρα μέσα από διαβούλευση, συναίνεση και μελέτες που θα προ­κύψουν και θα λάβουν υπόψη τα συμπεράσματα της σημαντικής η­μερίδας που πραγματοποιείται για το σκοπό αυτό.

Την εισήγηση για το μέλλον του λιμανιού ανέπτυξε η ομάδα εργα­σίας του ΤΕΕ/ΤΗ, με τον πρόεδρο της Ν.Ε. Πρέβεζας, Σπύρο Κανιώρη, την Έρη Λαχανά, αρχιτέκτονα, και το Γιώργο Λογοθέτη, πολιτικό μηχανικό (μέλοςτης ΝΕΠ), οι οποίοι παρουσίασαν συγκεκριμένο πλαίσιο προτάσεων.
Σύμφωνα με την ομάδα εργα­σίας, η πόλη της Πρέβεζας έχει πά­ρει καθαρά τουριστικό χαρακτήρα ανάπτυξης και έτσι πρέπει να αντι­μετωπιστεί. Απο ό,τι φαίνεται, στο συγκεκρι­μένο χώρο που κατασκευάστηκε, δεν έχει θέση ούτε το εμπορικό, αλλά ούτε και όλο το λιμάνι όπως κατασκευάστηκε, καθόσον δημιούργησε τεράστια περιβαλλοντικά προβλήματα. Κάθε ανά­πτυξη του εμπορικού λιμανιού στην υπάρχουσα θέση μπορεί να απο­βαίνει σε βάρος της ανάπτυξης της πόλης. Όσο δε η πόλη θα αναπτύσ­σεται τουριστικά, θα πιέζει ασφυκτι­κά το εμπορικό λιμάνι. Να στηρίξουμε μια ανάπτυξη για το λιμάνι, με συμβατές δραστηριό­τητες ήπιου μεγέθους, με το συ­γκριτικό πλεονέκτημα που η πόλη μας κατέχει, λόγω των πολλαπλών στοιχείων φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, διεθνούς, ευρωπαϊκής και εθνικής σημασίας (Αμβρα­κικός, Νικόπολη, Κάστρα, μνημεία).

Μια ενότητα μέσα στην πόλη

Το σύστημα: λιμάνι - παραδοσια­κό κέντρο - πρώην στρατόπεδο Σολωμού και κάστρο Αγίου Ανδρέα (αμφότερα εγκαταλελειμμένα) πρέ­πει να αντιμετωπιστούν ως μια ενό­τητα στην πόλη, καθόσον το ένα ε­πηρεάζει το άλλο και απαιτείται μεγάλη προσοχή στη διαχείριση τους. Το λιμάνι θα πρέπει οπωσδήποτε να συνδεθεί με την πόλη, ενώ οι δραστηριότητες του θα πρέπει να είναι πολλαπλές. Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο θα μπορούσε να μεταφερ­θεί το εμπορικό τμήμα του λιμανιού σε άλλη θέση, που θα πρέπει να διε­ρευνηθεί άμεσα (προτείνεται η Ιχθυόσκαλα Πρέβεζας), ενώ στο σχεδιασμό εντάσσονται η κατασκευή υποδομών για την υποδοχή κρουαζιερόπλοιων, η δημιουργία ψαραγοράς, λαϊκής αγοράς και ναυταθλητικού κέντρου στη βόρεια πλευρά του λιμανιού, η μεταφορά του πάρκινγκ, η μετατροπή του ευ­ρύτερου χώρου σε ζώνη πολλα­πλών δραστηριοτήτων με θέατρα, συνεδριακό κέντρο, περίπτερα ανα­ψυχής, ξενώνες κλπ.
Η ομάδα ερ­γασίας, προ­χώρησε στην παρουσίαση τριών σεναρίων σε ψηφιακή μορφή 3D

α­νάπτυξης του λιμανιού, που προέ­βλεπαν τη μεταφορά σε άλλη θέση του εμπορικού λιμανιού, ή τον πε­ριορισμό του σε άλλο χώρο στο υ­πάρχον λιμάνι.

Οι παρεμβάσεις
Ειπώθηκαν πολλά και σημαντικά, όπως : η ανάγκη ανάπτυξης του θαλάσσιου μετώπου της πόλης με μαρίνες και άλ­λες χρήσεις (Νίκος Αγριαντώνης, πρόε­δρος του Ελληνικού ΙCΟΜΟS), το ζήτη­μα τι λιμάνι θέλουμε να προγραμματίσουμε ως σχεδιάζουσα κοινωνία για τη συγκεκριμένη πόλη και την συμμετοχή της Πρέβεζας στο δίκτυο μεσογειακών πόλεων - λιμανιών μέσω της ευρωπαϊκής θαλάσ­σιας χωροταξίας (Μάρθα Χουσιανάκου, χωροτάκτης και πο­λεοδόμος), την αισθητική α­ναβάθμιση του λιμανιού και την ομαλή μετά­βαση της πόλης προς το θαλάσσιο μέτωπο(Μπαζός Πέ­τρος, αρχιτέκτων)
Από την παρουσίαση των από­ψεων των μελετητών του Μάστερ Πλαν του λιμανιού δόθηκε η δυνα­τότητα στο ακροατήριο και στους πολίτες της πόλης να ενημερωθούν για το αντικείμενο του Μάστερ Πλαν, σύμφωνα με τις προδιαγρα­φές και τις κατευθύνσεις του ΥΠΕΧΩΔΕ. Ο Ιορδάνης Σαχίνογλου, δρ. πολιτικός μηχανικός - λιμενολόγος, αναγνωρίζοντας τα υπάρχοντα προβλήματα που ανα­φέρθηκαν, τόνισε ότι απαιτούνται βελτιώσεις του λιμανιού όσον αφο­ρά την οργάνωση, τη διαχείριση και τον εξοπλισμό των εγκαταστάσεων.
Τέλος, οι εισηγητές Νέστορας Κανέλλας και Μαρία Δρίτσα, αρ­χιτέκτονες μηχανικοί παρουσίασαν τις σημαντικότερες ανα­πλάσεις παλιών λιμανιών σε πόλεις της Ευρώπης και συγκεκριμένα της Βαρκελώνης, του Ρότερ­νταμ και του Άμστερνταμ, δίνοντας το στίγμα του ε­πανακαθορισμού χρήσε­ων σε πολύ μεγαλύτε­ρους χώρους λιμανιών της Ευρώπης, μετατρέπο­ντας τις υποβαθμισμένες ζώνες των πόλεων σε σύγχρονους και δυναμι­κούς πόλους ανάπτυξης.


Τα συμπεράσματα και οι προτάσεις

Καταστάλαγμα της ημε­ρίδας ήταν τα οκτώ συ­μπεράσματα που ακο­λουθούν:
Ι. Η λανθασμένη χωροθέτηση της επέκτασης του λιμανιού της Πρέβεζας, σε σχέση με την πόλη και το ιστορικό κέντρο της, αποτε­λεί μεγάλο πρόβλημα για την ανά­πτυξη της πόλης αλλά και του ίδι­ου του λιμανιού.

2. Δημιουργούνται σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα διάβρωσης των ακτών.

3. Σε σχέση με το ιστορικό λι­μάνι των αρχών του περασμένου αιώνα, η εμπορική δραστηριότητα του λιμανιού, θα πρέπει να διαφυλαχτεί, κα­θόσον εξυπηρετεί την οικονομία της περιοχής και της Ηπείρου γε­νικότερα.

4. Από τη δραστηριότητα, ό­μως, του εμπορικού τμήματος, δημιουργούνται χρόνια και δυσε­πίλυτα προβλήματα, που έχουν σχέση με τις προσβάσεις στο λι­μάνι και τη διέλευση φορτηγών μεταφοράς, σχεδόν μέσα στην καρδιά της πόλης.

5. Κάθε προσπάθεια, έστω και τώρα, για εξασφάλιση πρόσβασης στο λιμάνι, δεν θα επιλύσει ποτέ τα περιβαλλοντικά προβλήματα από τη διακίνηση των φορτηγών στο κέντρο της πόλης, ιδιαίτερα μετά τις επεκτάσεις που σχεδιάζονται.

6. Η εικόνα της εισόδου από τη θάλασσα στην πόλη και στο λιμάνι, είναι αποτρεπτική για την τουριστική ανάπτυξη, στόχο που επιδιώκει η πόλη.

7. Οι θεσμοθετημένες χρήσεις εμπορικών, τουριστικών και αλιευ­τικών δραστηριοτήτων στον ίδιο χώρο κρίνονται ασύμβατες και θα πρέπει να επανεξεταστούν.

8. Κάθε προσπάθεια εξωραϊ­σμού του λιμανιού με τη συνύ­παρξη όλων των δραστηριοτήτων, θα έχει ελάχιστα αποτελέσματα, δεν θα επιλύσει τα προβλήματα και μετά από λίγο καιρό η πόλη θα συζητά ξανά το ίδιο πρόβλημα. Θα χαθεί, όμως, χρόνος και χρή­μα.

Οι προτάσεις
Ι. Άμεση διερεύνηση μεταφο­ράς του εμπορικού τμήματος του λιμανιού σε νέα θέση.
2. Απελευθέρωση της ζώνης του λιμανιού, και προκήρυξη διε­θνούς αρχιτεκτονικού διαγωνι­σμού, για την ανάπλαση του χερ­σαίου τμήματος του λιμανιού ως χώρου πολλαπλών δραστηριοτή­των και ένταξη τους στον ιστό της πόλης.
3. Σε περίπτωση αδυναμίας με­ταφοράς του εμπορικού τμήμα­τος σε νέα θέση, θα πρέπει να πε­ριοριστεί το εμπορικό τμήμα στη βορειοανατολική προβλήτα, με ο­λοκλήρωση μόνο των απαραίτη­των έργων που εκκρεμούν.
4. Μελέτη ενίσχυσης και αξιο­ποίησης όλης της παραλιακής ζώ­νης.
5. Ολοκλήρωση των χερσαίων εγκαταστάσεων της μαρίνας.
6. Οι σημερινές συνθήκες ανά­πτυξης της πόλης και του λιμανι­ού, απαιτούν επανακαθορισμό των ορίων και χρήσεων της λιμενι­κής ζώνης στα τμήματα που επη­ρεάζουν τη λειτουργία της.
7. Απαιτείται εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου λειτουρ­γίας των λιμενικών ταμείων, με ε­νεργό συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α' και Β' Βαθμού.
8. Προώθηση από την πόλη, ένταξης της Πρέβεζας σε δίκτυο μεσαίων και μικρών πόλεων - λιμανιών και πίεση για εφαρμογή ο­λοκληρωμένων πολιτικών με κέ­ντρο τις παραθαλάσσιες πόλεις -λιμάνια σε εθνικό επίπεδο.
9. Συμμετοχή της πόλης - λι­μάνι σε ένα ισχυρό δίκτυο πόλεων - λιμανιών οικονομικού και πολιτι­σμικού χαρακτήρα (π.χ. Ένωση ι­στορικών πόλεων - λιμανιών Αδριατικής - Ιονίου).
10. Προώθηση από τη χώρα μας, πρωτοβουλιών μέσω της ευ­ρωπαϊκής θαλάσσιας χωροταξίας, της καθιέρωσης των μεσαίων και μικρών πόλεων - λιμανιών ως κρί­κων θαλάσσιων μεταφορών και μετακινήσεων.

Στη συζήτηση και στις παρεμβάσεις για το χα­ρακτήρα του λιμανιού, συμμετείχαν φορείς, κόμματα και οι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται -και ου­σιαστικά ζουν- μέσα στο χώρο αυ­τό, καταθέτοντας υπομνήματα για το μέλλον του λιμανιού στο προε­δρείο της ημερίδας. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η ημερίδα έδει­ξε ότι ο διάλογος για το λιμάνι έχει ξεκινήσει. Ακόμη, μέσα από τις εισηγήσεις, το διάλογο, τον αντίλογο και τον γε­νικότερο προβληματισμό των πολι­τών και των φορέων που παρακο­λούθησαν την ημερίδα, προέκυψε η αναγκαιότητα να αποκτήσει ταυτό­τητα το λιμάνι της Πρέβεζας. Ένα λιμάνι ενταγμένο στα χαρα­κτηριστικά της περιοχής, που θα συμβάλει πραγματικά στην ανάπτυ­ξη, με σεβασμό στο περιβάλλον και στον άνθρωπο.

Βασίλης Αυλωνίτης

[από την Ομάδα Πολεοδομικών Παρεμβάσεων & Σχεδιασμών]

(Πηγή: Ενημερωτικό Δελτίο ΤΕΕ / Απρίλιος 2009)
ΥΓ.1. Το Λιμάνι της Πρέβεζας είναι και αυτό Εθνικής Σημασίας!
ΥΓ.2. Στην Πρέβεζα δεν έχουν υπουργό προερχόμενο από τον Νομό (να «κινεί» το θέμα)
ΥΓ.3. Παρατηρήστε παρακαλώ, με προσοχή τους συμμετέχοντες στην ημερίδα και … οι συγκρίσεις δικές σας!