«Η εξουσία της έπαρσης ή η έπαρση στην εξουσία».

Γράφει η .Δράκου Νεκταρία

                                                         Ψυχολόγος-Ειδική Παιδαγωγός.

       Υποψήφια δημοτική σύμβουλος με την Κίνηση Πολιτών Δήμου Κορινθίων.

Αγαπητοί αναγνώστες είναι από όλους μας νομίζω αποδεκτό ότι η συμπεριφορά και το ήθος των αρχόντων είναι καθοριστικό για τον τρόπο που οι πολίτες θα συμπεριφερθούν, επειδή «το της πόλεως όλης ήθος ομοιούται τοις άρχουσιν». Γιατί τι αλήθεια μπορεί να αποκομίσει ως θετικό ένας πολίτης μίας πόλης όταν η κεφαλή της πόλης εύκολα μπορεί να εκνευρίζεται και ως φυσική κατάληξη αυτού του εκνευρισμού της να απειλεί, να ειρωνεύται και να εκφοβίζει και τι αλήθεια μπορεί να προσδοκά καλύτερο για το μέλλον του τόπου του όταν βλέπει πόσο πολύ ο εγωκεντρισμός και η δίψα για εξουσία δεν της επιτρέπουν να στραφεί με νηφαλιότητα στην κριτική;

Τι αλήθεια μπορεί να περιμένει από άρχοντες που με τόση αφροσύνη και περίσσιο θράσος υβρίζουν με τις συμπεριφορές τους όσους τολμούν να τους ελέγξουν για τις πράξεις ή τις παραλείψεις τους;

Σε αυτό το σημείο θεωρώ σκόπιμο να δούμε πως προσέγγιζαν τις υβριστικές συμπεριφορές οι προγονοί μας. Η υβριστική πράξη, όπως περιγράφεται στην αρχαία γραμματεία, αναφέρεται στην αλαζονεία και στην έπαρση των ισχυρών, που τους ωθούν να αντιμετωπίσουν τους άλλους με αυθάδεια και περιφρόνηση. Η απαξιωτική αυτή συμπεριφορά ήταν κατακριτέα στην αρχαία Ελλάδα.

Στον Φαίδρο, ο Πλάτωνας αναλύει τη ροπή προς την ύβρη: «Όμως όταν η επιθυμία μας ελκύει ανάλογα σε ηδονές και μας κατακυριεύει, η κυριαρχία της ονομάζεται ύβρις (με την έννοια της υπερβολής). Ο Πλάτωνας θεωρούσε ότι η παράλογη «κυριαρχία των επιθυμιών» οδηγεί τους ανθρώπους στο σφάλμα μέσω υβριστικών πράξεων. Αρχόμενος από το στοιχείο της επιθυμίας που ο Πλάτωνας εντοπίζει στην ύβρι, ο Αριστοτέλης, στη Ρητορική, εξηγεί ότι η ηδονή που επιδιώκεται με την υβριστική πράξη έγκειται στην απόδειξη της ανωτερότητας.

Η πορεία του υβριστή συνήθως ήταν η ακόλουθη: Ο ήρωας κέρδιζε δόξα και τιμή χάρη σε κάποιο μεγάλο κατόρθωμα. Σιγά σιγά τα μυαλά του έπαιρναν αέρα και άρχιζε να φέρεται στους «κοινούς θνητούς» με απαξίωση και περιφρόνηση, πιστεύοντας ότι είναι ικανός να κάνει τα πάντα. Μεθυσμένος από την ψευδή αίσθηση παντοδυναμίας, ο ήρωας οδηγούνταν από το ένα σφάλμα στο άλλο μέχρι την τελική αυτοκαταστροφή του. Αυτή ήταν η τιμωρία (που προσωποποιείται από τη θεά Νέμεσι) των θεών για την αυθάδεια του να αψηφήσει τους νόμους τους. Επομένως, στη αρχαία ελληνική γραμματεία ο υβριστής επιθυμεί να υπερβεί τα ανθρώπινα όρια, πιστεύοντας πως είναι ανώτερος των άλλων και πως η δύναμη του είναι όμοια με αυτή των θεών. Οι θεοί, όμως, δεν ανέχονται την υπεροψία και τον καταστρέφουν. Το ηθικό δίδαγμα είναι ότι δεν πρέπει να γινόμαστε αλαζόνες με την εξουσία και την επιτυχία και ότι δεν πρέπει να υπερτιμούμε τα όρια των δυνατοτήτων μας.

Όσον αφορά τους τοπικούς μας άρχοντες, το ενδιαφέρον μου εστιάζεται στην ύβρη ως περιγραφή της διανοητικής ανικανότητας που αναφέρθηκε παραπάνω. Η πορεία του υβριστή της αρχαίας τραγωδίας είναι πανομοιότυπη με τη ζωή εκείνων των αρχόντων που, γεμάτοι αυτοπεποίθηση για τις επιτυχίες τους, περιφρονούν τις εισηγήσεις, που διαφωνούν με τις πεποιθήσεις τους και οι οποίοι αρχίζουν να συμπεριφέρονται με τρόπο που μοιάζει να αψηφά την ίδια την πραγματικότητα. Η μόνη διαφορά είναι ότι δεν ακολουθεί η θεία δίκη αλλά η δίκη των πολιτών.

Τα συμπεριφορικά συμπτώματα που απαιτούνται για τη διάγνωση ενός τέτοιου συνδρόμου της Ύβρεως στους άρχοντες κατά κανόνα εντείνονται όσο ο άρχοντας παραμένει στην εξουσία. Για να γίνει διάγνωση του συνδρόμου, ο άρχοντας πρέπει να εμφανίζει τουλάχιστον τρία από τα συμπτώματα που αναφέρονται στον παρακάτω προτεινόμενο κατάλογο. Έτσι, ένας τέτοιος άρχοντας που πάσχει από το σύνδρομο της Ύβρεως:

• Παρουσιάζει τη ναρκισσιστική τάση να θεωρεί τον κόσμο πεδίο στο οποίο ασκεί εξουσία και επιζητά τη δόξα. Αδυνατεί να αντιμετωπίσει τα προβλήματα με τρόπο ρεαλιστικό και μη αυτό-αναφορικό.
• Προτιμά τις ενέργειες που θεωρεί ότι το παρουσιάζουν θετικά, π.χ. ευνοούν την εικόνα του.

• Δίνει δυσανάλογο βάρος στην εικόνα και στη γενική εντύπωση.

• Μιλάει με μεσσιανικό ύφος για τις ενέργειες του και υπερτονίζει τα επιτεύγματα του
• Έχει την τάση να μιλάει για τον εαυτό του στο τρίτο πρόσωπο ή να χρησιμοποιεί τον πληθυντικό μεγαλοπρεπείας.

• Εμπιστεύεται απόλυτα την κρίση του και αγνοεί τις υποδείξεις ή την κριτική άλλων.

• Χαρακτηρίζεται από υπέρμετρη αυτοπεποίθηση με ψευδαισθήσεις παντοδυναμίας.

• Πιστεύει ότι δεν είναι υπόλογος στο ταπεινό δικαστήριο της κοινής γνώμης αλλά στο ανώτερο δικαστήριο της Ιστορίας.

• Έχει την ακλόνητη πεποίθηση ότι το δικαστήριο αυτό θα τον δικαιώσει.

• Είναι παρορμητικός, παράτολμος και απερίσκεπτος.

• Δεν έχει επαφή με την πραγματικότητα. Αυτό συνδυάζεται συχνά με προοδευτική απομόνωση.

• Παρασύρεται από το «ευρύτερο όραμα του», κυρίως από την πεποίθηση ότι η στάση που θέλει να ακολουθήσει είναι η ορθότερη, και παραβλέπει άλλες πτυχές της, όπως το αν είναι εφαρμόσιμη, το κόστος και τις ενδεχόμενες ανεπιθύμητες συνέπειες.

Κλείνοντας λοιπόν αγαπητοί αναγνώστες, θα ήθελα να ζητήσω από όλους μας να έχουμε στο νου ότι στις προσεχείς δημοτικές εκλογές θα πρέπει με την ψήφο μας να αποδοκιμάσουμε όσους τοπικούς άρχοντες παρουσιάζουν τέτοιους είδους συμπεριφορικά συμπτώματα όπως τα παραπάνω. Να επιλέξουμε άρχοντες με ουσία στον πολιτικό τους λόγο, με σοβαρότητα και φυσικά με πολιτισμό στην πολιτική τους πρακτική. Ας έχουμε πάντα υπόψιν μας τα λόγια του Δημόκριτου πως «όταν οι κακοί ανέρχονται σε αξιώματα, όσο ανάξιοι είναι, τόσο περισσότερο άμυαλοι γίνονται και γεμίζουν από θράσος και αφροσύνη».